Jak nieuczciwi pożyczkodawcy obchodzą przepisy antylichwiarskie?

W marcu 2016 roku weszły w życie przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, które ograniczyły znacznie wysokość poza odsetkowych kosztów takiego kredytu oraz możliwość przedłużania spłaty zadłużenia za uiszczeniem opłaty. Wraz z przepisami limitującymi oprocentowanie zobowiązań finansowych, przepisy te mają zapewniać dbałość o interesy konsumentów. Nie brakuje jednak pomysłów na ich obchodzenie. W jaki sposób?

Maksymalne koszty pożyczek

Pożyczka udzielona przez firmę pożyczkową, w świetle obowiązujących przepisów jest kredytem konsumenckim, o ile nie zostanie udzielona na cele związane z działalnością gospodarczą, a jej wysokość jest nie większa niż 255 550 zł. Dlatego też może być oprocentowana według maksymalnej stopy rocznej, nieprzekraczającej dwukrotnej wysokości odsetek ustawowych. Te z kolei są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, powiększonej o 3,5 punktu proc. Aktualnie więc maksymalne oprocentowanie pożyczek chwilówek, podobnie jak i kredytów gotówkowych czy wszelkich innych kredytów konsumenckich, wynosi 10 proc. w skali roku.

Ograniczeniu podlegają także koszty poza odsetkowe, związane z udzielaniem i spłatą pożyczki. Firma nie może naliczyć klientowi wyższych kosztów niż wartość 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki oraz 30 proc. zobowiązania rocznie. Łączne koszty pożyczki nie mogą przekroczyć kwoty, na którą została ona udzielona.

Jak oszukują nieuczciwi pożyczkodawcy?

Dopiero od 22 lipca 2017 roku w Polsce działa Rejestr Instytucji Pożyczkowych, który ma stać się w najbliższej przyszłości wykazem legalnie działających, bezpiecznych dla konsumenta firm pożyczkowych. Rejestr prowadzi KNF, a wpis do niego jest obowiązkowy.

Dotychczas jednak panowała duża swoboda w zakładaniu firm udzielających tzw. chwilówek. Niektóre podmioty nie przestrzegały przepisów dotyczących maksymalnego oprocentowania i kosztów poza odsetkowych pożyczek gotówkowych. Psuły wizerunek rynku i oszukiwały swoich klientów.

Jak podkreśla Komisja Finansów Publicznych, nie brakowało i nadal nie brakuje pomysłów na to, jak obchodzić przepisy dotyczące ograniczania kosztów pożyczek gotówkowych. Jedną z praktyk służących omijaniu istniejących regulacji jest tzw. rolowanie zadłużenia, poprzez pozorne refinansowanie. Ma to związek z tym, że przy udzieleniu kolejnej pożyczki w okresie do 120 dni od udzielenia pierwszego zobowiązania, limit kosztów poza odsetkowych zawsze odnosi się do pierwszej umowy. Dlatego nieuczciwi pożyczkodawcy chcą znosić owe limity i w tym celu refinansują zobowiązanie dla klientów chcących przedłużyć spłatę. Są oni odsyłani do innego pożyczkodawcy, który zawiera formalnie zupełnie nową umowę pożyczki. W ten sposób uwalnia się od limitu kosztów poza odsetkowych, liczonych dla pierwszej umowy.

Pozorne pośrednictwo

Innym sposobem na to, aby klient zaciągający pożyczkę chwilówkę zapłacił za nią więcej, niż wskazują obowiązujące ustawowo limity, jest zastosowanie zjawiska pozornego pośrednictwa. Klient szukający pożyczki odsyłany jest do pośrednika, który świadczy usługę optymalizacji finansowej dla konsumenta, a w praktyce taka operacja służy przeniesieniu części kosztów pożyczki na drugą umowę, kompletnie nieograniczoną limitami z ustawy. W rzeczywistości pożyczkobiorca musi zapłacić raz za pożyczone środki od instytucji pożyczkowej – odsetki, prowizje i inne opłaty, a także za usługi fikcyjnego pośrednictwa, w ramach drugiego, zawartego kontraktu z pośrednikiem.

Kredyty dodatkowe

Trzecim rozwiązaniem stosowanym przez oszustów jest oferowanie kredytów dodatkowych, przeznaczonych na pokrycie kosztów towarzyszących pierwszej pożyczce, np. prowizji za przystąpienie do zobowiązania. Pod względem formalnym mamy wówczas do czynienia z drugą, odrębną umową, dla której liczy się osobno limit kosztów poza odsetkowych. W efekcie opłaty te są ponoszone dwukrotnie.

Im więcej ograniczeń, tym więcej pomysłów na obchodzenie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim oraz innych ustaw, odnoszących się do maksymalnych kosztów odsetkowych i poza odsetkowych kredytów konsumenckich. Odpowiednie organy powinny reagować na pojawiające się sygnały o istnieniu takich furtek, maksymalnie szybko.

Artykuł napisany we współpracy z MoneyMan.pl